Laos

Beste mensen,
Wat leuk dat jullie mijn blog blijven lezen en reacties blijven plaatsen! De afgelopen twee weken ben ik door Laos getrokken; een land dat voor velen een blinde vlek is. Het land is erg dunbevolkt en een stuk armer en minder toeristisch dan buurlanden Vietnam en Thailand. De steden zijn over het algemeen niet heel erg de moeite waard, maar Luang Prabang vormt daar een belangrijke uitzondering op. Deze stad is eeuwenlang de zetel geweest van de koning en is bezaaid met schitterende boeddhistische tempels en kloosters. De stad is vrij toeristisch, zonder dat dat echt storend is. Er zijn veel leuke restaurants en cafés te vinden en er hangt een gezellige sfeer. Naast de vele tempels en kloosters is het voormalig koninklijk paleis een bijzondere plek om te bezoeken. In het paleis lijkt de tijd na 1975 te hebben stilgestaan. Op dat moment grepen de communisten in Laos de macht en werd de koning afgezet. De verschillende vertrekken en de troonzaal liggen er nog net zo bij als toen. Op de informatieborden wordt veel verteld over de koninklijke familie, maar over hun lot na 1975 wordt met geen woord gerept. Volgens het officiële verhaal zijn de koning, koningin en kroonprins ergens in een heropvoedingskamp aan malaria overleden. Over de exacte sterfdata en omstandigheden waaronder zij zijn overledenen is niets bekend.
In de voormalige woonvertrekken van het paleis zijn veel buitenlandse geschenken te bewonderen die de koningen in de loop van de eeuwen kregen. Erg leuk was het kabinet dat in 1670 door de VOC was geschonken. Ook bijzonder was het maansteentje uit Amerika, voorzien van een persoonlijke boodschap van president Nixon: "Dit steentje staat symbool voor de hoop van het Amerikaanse volk op wereldvrede". Het 'vredessymbool' was meegenomen van de maan in 1972, het jaar waarin de Amerikanen zo'n 10 miljoen dollar per dag spendeerden aan het bombarderen van Laos.
De Amerikanen hebben het land negen jaar lang gebombardeerd om er het communisme buiten de deur te houden. Laos is hiermee het meest gebombardeerde land per hoofd van de bevolking uit de wereldgeschiedenis. Van de 2 miljoen ton aan bommen die boven het land zijn afgeworpen is naar schatting 30% nooit ontploft. Net als in Vietnam en Cambodja komen er dan ook jaarlijks vele mensen om door ongelukken met dergelijke bommen. De bombardementen hebben nooit het door de Amerikanen gewenste effect gehad. In 1975 grepen de communisten de macht en tot op de dag van vandaag is Laos, net als Vietnam, een communistische eenpartijstaat. Door dit politieke systeem heb je regelmatig het idee dat de tijd heeft stilgestaan. Waar de tijd in het koninklijk paleis in 1975 was blijven hangen, had ik in een boekenwinkel in hoofdstad Vientiane het gevoel ergens in de jaren tachtig van de vorige eeuw te zijn beland. In de winkel kon je posters van Lenin, Marx, Ho Chi Minh en lokale partijleiders kopen, evenals speldjes met hamers en sikkels erop. Tussen de kinderboeken vond ik een stripboek over Lenin en de Russische Revolutie en de verzameling buitenlandse boeken bestond hoofdzakelijk uit dertig jaar oude Russischtalige boeken. Stuk voor stuk boeken die je in een ander land alleen nog in een museum zou aantreffen.
Zoals eerder gezegd zijn de steden, met uitzondering van Luang Prabang, niet echt bijzonder. Om het ware Laos te ervaren, moet je dan ook de steden achter je laten en het platteland aandoen. Aangezien 80% van de Laotianen leeft van de landbouw, is dit ook de plek waar de meeste mensen wonen. Verder is het platteland de ideale plaats om contact te maken met de verschillende etnische minderheden. Slechts 55% van de inwoners is etnisch Laotiaan. De rest van de bevolking behoort tot een van de tientallen minderheden. Waar de Laotianen overwegend in de stedelijke gebieden wonen, zijn de minderheden veelal in de meer afgelegen gebieden te vinden.
Vanuit Luang Prabang heb ik een tweedaagse trekking gemaakt naar twee minderheidsdorpen. Om de dorpen te bereiken moesten we een paar uur lopen door een schitterend berglandschap. Hoewel de twee dorpen slechts twee kilometer uit elkaar liggen, worden ze bewoond door compleet verschillende etnische groepen met talen die totaal niet verwant zijn aan het Laotiaans en eveneens evenveel van elkaar verschillen als het Nederlands van het Arabisch; best fascinerend. In het tweede dorp hebben we overnacht bij een van de families. Hun huis bestond uit twee vertrekken: een keuken en een slaapkamer. Normaal hoeven de vrouw en heer des huizes de slaapkamer alleen te delen met hun vijf kinderen. Nu kwamen daar ook nog eens vijf toeristen en een gids bij. Het was dus een beetje krap, maar het gaf wel een goed beeld van hoe eenvoudig de mensen leven.
Na aankomst in ons onderkomen voor de nacht maakte ik samen met een Chinese toeriste uit de groep een wandeling door het dorp in de hoop om wat contact te kunnen maken met de dorpelingen. In het dorp worden slechts enkele toeristen per maand toegelaten en het is dus nog niet verpest door massatoerisme. Nadeel daarvan is dat de mensen vrij schuw en verlegen zijn richting buitenlanders en dat ze zelfs de meest simpele Engelse woorden als 'hello' en 'bye' niet begrijpen. Uiteindelijk wist de Chinese echter het vertrouwen van de kinderen te winnen met haar smartphone. Kennelijk hadden de kinderen nog nooit zoiets van dichtbij gezien en ze vonden het fascinerend om foto's en filmpjes van zichzelf te kunnen maken en zichzelf vervolgens op het beeldscherm te zien. Uiteindelijk wisten ook enkele ouderen hun nieuwsgierigheid niet te verbergen en hadden we een stuk of vijftien kinderen en vijf oudere dorpelingen om ons heen staan die allemaal de smartphone wilden bekijken. Toen ik vervolgens mijn fototoestel tevoorschijn haalde om het geheel van een afstandje te fotograferen, was het helemaal feest en kwamen er ook een stuk of tien kinderen om mij heen staan. Zodra de kinderen geleerd hadden op welk knopje ze moesten duwen om een foto te maken, was het hek van de dam en was het dringen geblazen om op het knopje te mogen drukken en een foto van mij te maken. Ik had nog een poging ondernomen om de zoomfunctie uit te leggen, maar dat ging de kinderen boven de pet. Misschien dat ik daar nog eens voor terug moet komen.
De volgende ochtend stond een bezoek aan de dorpsschool op het programma. Toen we naar de school liepen viel het me op dat sommige kinderen nog gewoon door het dorp liepen. Laos kent geen leerplichtwet en veel ouders kunnen het zich simpelweg niet veroorloven om hun kinderen naar school te sturen. De vijf euro schoolgeld per jaar is vaak nog wel op te hoesten, maar het zijn vooral het uniform en de schoolboeken die het voor veel ouders onbetaalbaar maken. Ook kinderen die wel naar school gaan moeten genoegen nemen met een behoorlijk primitieve scholing. Klassen van veertig leerlingen zijn heel normaal en regelmatig vallen lessen uit omdat leraren simpelweg niet komen opdagen. Slechts tien procent van de leerlingen wordt na de basisschool naar de middelbare school in de stad gestuurd. Mijn gids was een van die gelukkigen. Hij groeide op in een soortgelijk minderheidsdorp en werd door zijn ouders naar Luang Prabang gestuurd om er Engels te leren. Nu woont hij in de stad en werkt hij fulltime in het toerisme. Dit is echter slechts voor weinigen weggelegd.
Terwijl ik dit schrijf zit ik op een boot richting de Thaise grens. De komende twee weken zal ik met mijn ouders door Thailand trekken. Daarna zit het er alweer op en reis ik terug naar Nederland. Houd mijn blog nog even in de gaten, want er volgt nog een laatste afsluitend blog als ik weer in Nederland ben!